Annem Mutfakta Hülya Erol ile Hazır Alma Kendin Yap!
“Allah Halil İbrahim sofrası bereketi versin.” deriz veya duyarız. Bu söz ile ilgili İnternet’te 2 farklı rivayet var;
Birinci Halil ve İbrahim adında iki kardeşin buğday taşırken birbirini düşünmesi ve Allah’ın onları bu davranışlarından dolayı buğdaylarının hiç bitmemesi ile ödüllendirmesi hakkındaki hikaye(İnternette kopyalayıp yapıştıran onlarca sayfada hikayeyi okuyabilirsiniz). Hikaye ilgili bir dayanak veya olay olmadığı için mantıklı görünmüyor.
Diğer rivayet ise sözde adı geçen “Halil İbrahim” in Hz İbrahim olması ve O’nun kişiliği ile ilgili.
Üç büyük dinin de tanıdığı İbrahim Peygamber Yahudilik ve Hristiyanlıkta dini büyük, İslamiyette Peygamber olarak kabul ediliyor. Allah dostu Hz. İbrahim’in (Halilullah; Allah’ın dostu anlamına geliyor ve Hz. İbrahim cömert, yardımsever, eli açık olması, yardım etmeyi sevip bir karşılık beslememesi sebebiyle bu lakapla anılıyormuş) sofrasında bir misafir olmadan yemeğe oturmadığı rivayet edilir. Evi yol kenarında olduğu için herkesi evine davet eder, karınlarını doyururmuş. Ayrıca İbrahim Peygamber’e ‘misafirlerin babası’ anlamına gelenEbu Dayfan da denirmiş. İbrahim Peygamber’in yaşamında misafirperver olması, sofrasının bereketi “Halil İbrahim Sofrası Bereketi” duasının da dayanağını mantıklı kılıyor. Ayrıca yurdumuzda Halil İbrahim Sofrası adına adak adanması ve ritüelde Kuran okunması da sözün dini yönüne uygun görünüyor.
Anadolu’da çeşitli yörede adak olarak Halil İbrahim sofrası kurma geleneği de vardır. Adağı olan ev sahibi 41 çeşitten oluşan pişmemiş yiyecekle (peynir, çerez, bal, zeytinyağı, iğde, hünnap, zeytin, tereyağı, yoğurt gibi) sofrasını kurar, akraba ve komşularını davet eder. Kalabalıkla birlikte herkes farklı yiyeceklerden tattıktan sonra Kuran okunur, dualar edilir . Ev sahibi mum yakar ve dileğini diler. Dilek tutmak isteyenler de bir mum alır ve ev sahibinin mum ateşinden mumunu yakarak dileğini diler, daha sonra mumlar söndürülür. Herkes kendi mumunu saklar. Adak adayan ev sahibinin dileği gerçekleşirse diğer dilek tutanlara haber verir, böylece isteyen yeni bir adak sofrası kurarak aynı geleneği sürdürür.
2014 yılında Şanlıurfa Valiliği tarafından 8.si düzenlenen Nisan ayı etkinliklerde, Hz. İbrahim’i anmak adına misafir sofrasından eksik etmediği rivayet edilen tirit ikram ediliyor. Peygamberin kendi illerinde doğduğuna inanan Şanlıurfa halkına 2013 yılındaki tirit ziyafeti için 2.5 ton et, 500 kilo yoğurt, 400 kilo limon, 80 kilo sarımsak ve 15 bin ekmek kullanılmış.
Ve bu konuya değinmişken değerli sanatçı Barış Manço’yu anmadan geçemeyiz. Sözleri Halil İbrahim Sofrası bereketi ile insanların eşit olabilecekken egoları ve hırsları yüzünden kavga etmesine değindiği sistemi eleştirdiği eseri ne yazık ki 12 eylül 1980 darbesi sonrasında yasakların efendisi Kenan Evren tarafından yasaklanan şarkılardan biri olmuş. Tabi güneşi balçıkla sıvayamayacakları için Kenan Evren’in miladı dolup yasak kalkınca biz yine bu güzel sözleri Manço’nun sesinden dinledik. Keşke Barış Manço yaşasaydı da canlı olarak ondan dinleseydik. Işıklar içinde uyusun.
Barış Manço – Halil İbrahim Sofrası
İnsanoğlu haddin bilir kem söz söylemez iken
Elalemin namusuna yan gözle bakmaz iken
Bir sofra kurulmuş ki Halil İbrahim adına
Ortada bir tencere boş mu dolu mu bilen yok
Buyurun dostlar buyurun Halil İbrahim sofrasına
Daha çatal bıçak kaşık icat edilmemişken
İsmail inen koç kurban edilmemişken
Bir kavga baslamiş ki nasip kısmet uğruna
Kapağı ver kulbu al kurbanı hiç soran yok
Buyurun dostlar buyurun Halil İbrahim sofrasına
Yıllardır sürüp giden bir pay alma çabası
Topu topu bir dilim kuru ekmek kavgası
Bazen durur bakarım bu ibret tablosuna
Kimi tatlı peşinde kimininse tuzu yok
Buyurun dostlar buyurun Halil İbrahim sofrasına
Alnı açık gözü toklar buyursunlar baş köşeye
Kula kulluk edenlerse ömür boyu taş köşeye
Nefsine hakim olursan kurulursun tahtına
Çalakaşık saldırırsan ne çıkarsa bahtına
Halat gibi bileğiyle yayla gibi yüreğiyle
Çoluk çocuk geçindirir haram nedir bilmeyenler
Buyurun siz de buyurun buyurun dostlar buyurun
Bariş, der her bir yanın altın gümüş taş olsa
Dalkavuklar etrafında el pençe divan dursa
Sapa kulba kapağa itibar etme dostum
İçi boş tencerenin bu sofrada yeri yok
Para pula ihtişama aldanıp kanma dostum
İçi boş insanların bu dünyada yeri yok.
Kaynak:
http://www.sanliurfa.gov.tr/default_B0.aspx?id=3914
